Раната дијагностика и интервенција претставуваат клучен фактор во третманот на ортодонтските аномалии. Повеќе европски земји, меѓу кои и Шведска, имаат воспоставено национални програми за скрининг и превентивна ортодонција, со цел навремено откривање и корекција на девијациите во растот и развојот на забите и вилиците (Karolinska Institutet). Во Република С. Македонија, вакви систематизирани програми не постојат на државно ниво. Затоа, Дентиција во декември 2024 година спроведе пилот истражување и скрининг во општината Гевгелија.
Методологија
Прегледот беше извршен од тимот на Дентиција, предводен од д-р Кристина Јанева, специјалист по ортодонција и денталниот асистент Јелена Агбабиќ. Во период од четири дена беа прегледани вкупно 633 ученици (333 девојчиња и 300 момчиња) од СОУ „Јосиф Јосифовски“, единственото средно училиште во општината. Просечната возраст на испитаниците беше 16 години.
Целта на истражувањето беше да се утврди преваленција на ортодонтски аномалии, застапеноста на претходни третмани, како и да се направи споредбена анализа со податоците од слични студии во регионот (PMC, 2022).
Резултати
Наодите покажаа значајна застапеност на ортодонтски девијации кај средношколската популација:
- 64,14% од учениците имаа crowding и недостаток на простор во вилиците
- 28,28% имаа длабок загриз (deep bite)
- 15,17% вкрстен загриз (crossbite)
- 7,74% обратен преклоп (reverse overjet)
- 12,01% дијастема (раздвојување на предни заби)
- 28,6% беа со фиксен ортодонтски апарат
- 21,8% имале мобилен апарат во минатото
- 2,21% беа со импактирани канини (еднакво застапени кај момчиња и девојчиња
Анализата на ортодонтските класи (по Angle) покажа:
- Најголема застапеност на прва класа (61% до 73% зависно од возрасната група)
- Втора класа со 21% до 23% застапеност
- Трета класа кај 4% до 12% од учениците
Дополнително, кај 32,39% од учениците беше евидентирана несредена линија медијана, што укажува на присуство на асиметрии.
Дискусија
Добиените резултати се во согласност со студии од соседните земји (Србија, Словенија) и покажуваат дека ортодонтските проблеми кај адолесцентите претставуваат значаен јавно-здравствен предизвик. Споредено со податоците од Шведска, каде благодарение на националниот систем за скрининг само 18% од децата имаат потреба од ортодонтски третман (Karolinska Institutet), стапките кај нас се значително повисоки.
Недостатокот на редовни ортодонтски контроли и превентивни програми доведува до зголемена потреба од сложени и продолжени третмани во подоцнежна возраст.
Импакцијата на канините е уште еден важен индикатор, кој во оваа студија беше потврден кај 2,21% од испитаниците, бројка слична со онаа од европските студии.
Заклучок
Истражувањето докажа дека систематскиот скрининг овозможува рана детекција на ортодонтски аномалии и создава реална слика за потребите на популацијата.
Раното откривање, заедно со минимално инвазивни интервенции, значително го намалува обемот и времетраењето на потребната терапија.
Во Дентиција веруваме дека комбинирањето на клиничкото искуство со превентивна стратегија е најдобрата формула за иднината на ортодонцијата.
Препорака
Ги повикуваме родителите, образовните и здравствените институции во С. Македонија да иницираат слични активности и да постават основа за национална програма за превентивна ортодонција.
Регуларните прегледи кај ортодонт можат да спречат сериозни проблеми во развојот на вилиците и забите.
Запомнете: здравјето на насмевката започнува со навремена дијагноза!
Литература
- Karolinska Institutet – Orthodontics and Pedodontics. https://ki.se/en/dentmed/research/orthodontics-and-pedodontics
- Prevalence of malocclusion and orthodontic treatment need: a global review, PMC 2022. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9223594/
Tags: ортодонција, превентивна стоматологија, ортодонтски скрининг, импактирани канини, Дентиција, ортодонтска терапија, јавноздравствена стоматологија
Keywords: ортодонтски скрининг, превентивна ортодонција, ортодонтски преглед, импактирани канини, ортодонтски аномалии, Дентиција
